Un corte de pelo

imagesFidel Vidal. De cativo chamábame a atención a precisión do barbeiro cortándolle a coroa, a crocha, ao señor cura en forma dun perfecto circo no alto da cabeza. Os curas eran os únicos que se significaban a través dunha marca: a tonsura. Os rapaces íamos só a cortar o pelo co recado das nais para que nolo “cortara ben cortado”, quer dicir, para que durase. E o mestre barbeiro respondía: “Dille a túa nai que nesta barbería nunca se cortou mal o pelo”. A tonsura, do latín tondere, tosquiar, acción esta, a de se raparen a cabeza, era rexeitada por san Xerónimo. Mentres para os budistas raparse significa liberarse dos problemas terreais, os sacerdotes exipcios -forma circular por aquilo de representar o sol- supuña a consagración aos deuses e, por outra diferente banda, tanto para gregos como para romanos, era sinal de escravitude.

Sobre o corte de pelo Roland Barthes escribiu varios textos para pór en valor o significado do mesmo. Barthes é quen de falar dun “estado cero do corte” (“Iconografía do abade Fierre”, Mitoloxías). O corte do abade Fierre está “claramente concibido para alcanzar un equilibrio neutro”, entre o pelo curto e o pelo descoidado, “para non facerse notar”. E incorpora “o arquetipo capilar da santidade: o santo é, ante todo, un ser sen contexto formal; a idea de moda é antipática á idea de santidade”. Noutra ocasión, en referencia á película de Mankiewicz, Julio César de 1953, baseada na obra de Shakespeare (Marlon Brando como Marco Antonio, Louis Calhern como Julio César) apunta que neste filme todos os personaxes locen un floco sobre a fronte. “Un floco sobresae na fronte dos personaxes como signo indicativo de estarmos diante de cidadáns romanos” (“Os romanos no cine”, Mitoloxías). Así como o guecho de Marco Antonio “impónsenos sen facernos rir”, pola contra, “Julio César resulta incrible con ese aspecto de avogado anglosaxón”, “con ese cranio bonachón restrelado por unha lamentable guedella traballada polo perruqueiro”. Non a todos nos senta ben o mesmo peiteado. Como o exceso dun signo identificador resulta equívoco e xocoso.

brynnerA historia dos pelos e peiteados dá para extensos e múltiples tomos. Desde as perrucas barrocas francesas até a calva de Yul Brinner, pasando polos indios americanos cos seus cortes totais –coiro cabeludo incluído-, sen esquecer a contrapartida dos “rostros pálidos” que se fixeron ricos acumulando cabeleiras indias. Sendo neno lémbrome do regreso de Anxo, un veciño cabal e sensato. Viña de navegar lucindo media melena e unha fermosa barba negra. As amigas da súa nai, igual que chamaban putas ás mozas que se atrevían vestir pantalóns, rapidamente correron a voz sobre o estado mental de Anxo: “Seica o pobre Anxiño veu toliño da cabeza”. Usaban os diminutivos para incrementaren o mal.

Hoxe, nun paseo cotián podemos asistir ao desfile dunha vistosa selección de cabeleiras ben diferentes, maiormente na xuventude, e que non sorprenden a ninguén. Desde un variado modelo mohicano até un moño propio de loitadores de sumo, pasando por unha longa ringleira dentro das denominadas étnicas -carrapitos, medias cabezas peladas, rapadas de vez, degradados-, e a novidade do regreso do corte ao tazón, á cunca, que deu lugar a varios titulares de prensa: “O corte de pelo que traumatizou a túa infancia está de moda outra vez”. Refírese ao corte á cunca. E ao peiteado casquete. Un corte doméstico no que unha cunca encasquetada na cachola facía de tope do rapado. Hoxe marca estilo cando onte sinalaba unha clase social.

2 comentarios en “Un corte de pelo

  1. Querido Fidel:
    Todavía recuerdo ( creo que ya lo he contado en otra ocasión ) cuando me cortaron el pelo al “garzon” porque mi hermosa melena era la que me impedía crecer. Y pasé de ser una niña flaca con una hermosa melena, a mantenerme igual de esmirriada pero con el pelo corto igual al de los muchachos.

    Dices que los curas “de almas” eran los únicos que se significaban a través de esa marca: la tonsura.
    Al parecer, antes, ese marchamo les confería ciertas ventajas que ahora con el crecimiento capilar sin rasurado, han perdido. Vaya por Dios.

    He leído en alguna parte que, las mujeres turcas gustan de conservar el vello del que la naturaleza las dota, aunque les salga en aquellas partes del cuerpo que en el mundo occidental posee el carácter de un atributo masculino. Así son las modas, (no los modales). Sé que esto no viene a cuento, pero vale para rellenar, pues si se trata de pelos… “Toda la vida es pelo, y los pelos pelos son”.

    SÉ LOGRAR GOLES… AUtÉntIcOs.

    Castos biquiños palmeiráns, e ata o venres, si Deus o quer.

    1. Sobre pelos e depilacións hai moito que dicir, atenta Magdalena. A respecto lembro as mulleres portuguesas, até fai ben pouco presumían de “peludinhas”, como signo de garantía. Garantía de que? As malas linguas din que para se diferenciaren das “retornadas” das colonias. Un sinal de xenofobia ou de distinción (estética)? “Muller con bigote non precisa de dote”, di, ou algo semellante, un coñecido refrán.
      Sexa como for, cadaquen vai raparse como poida ou como lle deixen. O que importa son os pelos, mesmo para armar uns carrapitiños alí mesmo, nese lugar tan ben contado por Marina Losada. Eu coñecín unha simpática amiga que mesmo lle puña laciños de adorno. Seica lle enncantaban especialmente ao seu compañeiro.
      Saúde e moi felices festas.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *