Galicia e os galegos na poesía castelá CXXVIII. Manuel González Prada

gonzales_pradaRomán Arén. Aproveitando o coronavirus e que o río Pedras pasa pola Pobra do Caramiñal, noto na miña biblioteca que esquecera a Manuel González Posada, figura moi importante na literatura do Perú de fins do XIX e comezos do século XX. Foi un anovador da métrica e a estrofa peruanas (rondel, balada, triolet) pero que soubo tamén empregar de xeito coloquial as letrillas. Cosmopolita, tradutor do alemán, que foi do Decadentismo ao Positivismo, do Simbolismo ao Nacionalismo mesturado co indixenismo e un particular socialismo utópico, sen perder o laicismo e o anticlericalismo. Moi admirado por César Vallejo, Mariátegui ou Haya de la Torre, foi un duro polemista. Cara ao final, tras vivir en Francia e España, ser discípulo de Renan, accedeu ao pensamento anarquista, e chegou ao internacionalismo e ao marxismo. Considerábase mestizo, aínda que ten algúns prexuízos cos negros, pero foi un gran defensor dos chineses establecidos en América. De obra poética moi extensa (Minucias, 1901; Presbiterianas, 1909; Exóticas, 1911), foron moi famosas as súas Baladas peruanas (1935). Nacera en 1844 de familia conservadora, e faleceu en 1918. Pero, que tiña que ver cos galegos? Nada case e mesmo non lle gustaría verse comentado en galego por un hispano, porque era contrario aos idiomas minoritarios e dío explicitamente criticando os cataláns. Traio aquí por un poema que fala dunha figura que os galegos consideramos nosa, a pesar dos pesares, a do rei Afonso X, o autor das Cantigas de Santa María (ben, mellor, compilador). Nada diso aparece no poema e sérvenos de contraste para comprobar o pouco que nos tiveron en conta. O poema tíroo da escolma de Ensayos y poesías que preparan para a editorial Cátedra Isabelle Tauzin-Castellanos (2019), e é unha balada: “Alfonso X”:

Entre viejos pergaminos,/astrolabios y relogios,/con febril ardor escribo/el sabio Rey don Alfonso./Mas no es Alfonso el Monarca,/resplandeciendo en el solio,/con la sonrisa en los labios,/la juventud en los ojos;/Es el Rey caduco y viejo,/despojado ya del trono,/con la nieve en la cabeza,/las arrugas en el rostro.//Cercan al sabio Monarca,/en amigable consorcio,/nobles juglares de pluma,/jurisperitos famosos,/musulmanes y judíos/en antiguas lenguas doctas,/estrelleros, alquimistas,/nigrománticos y astrólogos.//Que ahí se juntan los sabios,/atraídos por Alfonso,/del Egipto y la Caldea,/de los extremos del Globo.//Escribe el Rey las Querellas/libro de pena y de lloro,/voz de un pecho destrozado/por la injusticia y el dolo.//De pronto queda suspenso,/la pluma lanza de pronto,/mientras los sabios le miran/sobrecogidos de asombro./Rabi-zag el Toledano,/el estrellero ingenioso,/sin osar mover la boca,/indaga al Rey con los ojos.//¿Qué recuerdos acibaran/el noble pecho de Alfonso?/¿Es don Fadrique o don Sancho?/¿Es el ya perdido trono?/<Rabi-Zag, el Rey exclama,/honda tristeza devoro/al ver que es mucha la ciencia/y nuestra vida muy poco./Si conquistar las estrellas/quiso el Héroe macedonio,/yo, el Monarca destronado,/yo saberlo quiero todo>.

Si, todo, pois cada galego sabía aínda que González Prada non soubese iso.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *