X. Ricardo Losada. Parece claro que coa introdución das novas tecnoloxías, os nenos acabarán por non coñeceren a pulsión de escribir a man. Un ruído, un equilibrio raro entre o cóbado, o lapis e a man, como di Alejandro Zamba. A min pásame cando escribo as postais de Nadal. Escollo algunha foto que eu mesmo tirei nalgún momento dese ano, e póñolle unha frase que me guste e un pequeno comentario. Por exemplo, unha frase de Pessoa: “Combater é non ser capaz de combaterse”, e debaixo: “Por un 2021 no que combatas máis contigo que cos demais”. Pero, aínda que fago a postal nun programa de ordenador, e a mando por correo electrónico, esa frase e ese comentario sempre os escribo, non co teclado, senón co rato. Co teclado, non notaría esa pulsión da que fala Zamba, e aparecería na postal a letra do ordenador. Co rato, si a noto, e aparece a miña propia letra ou, cando menos, o seu nervio, que é como dicir o seu espírito.
Recordo a conmoción que me provocou hai uns anos a noticia de que Finlandia, un país con fama de ter un dos mellores sistemas educativos do mundo, ía eliminar a aprendizaxe da escritura manual e da caligrafía nos colexios. E tamén o alivio de saber pouco despois que era un bulo provocado por unha reportaxe mal entendida da BBC. Tampouco sabería explicar moi ben por que, pois non teño un bo recordo daquela remota infancia na que aprendín a escribir, e na que os criterios decisivos do bo estudante eran ter boa letra e boa memoria, e na que os aburridos ditados eran habituais, e sempre dominados polo fío musical dunha canción cuxo retrouso dicía: Cada borrón, un coscorrón.
É o que penso moitas veces cando os meus alumnos me entregan traballos en Word ou en PDF. Cantos coscorróns non deixarían pegada nas cabezas da miña xeración se tivésemos ordenador. E non é unha cuestión menor. Hai estudos científicos que amosan o dano cerebral que provoca golpear reiteradamente o balón coa cabeza nos futbolistas, iso que o golpean voluntariamente. Imaxinade o dano que puideron provocar aqueles coscorróns, vindo, para máis, dos puños dos mestres dun sistema ditatorial. Aínda así, e antes de saber se a miña xeración ten máis posibilidades de morrer, como os futbolistas, por enfermidades dexenerativas derivadas dos coscorróns, que as xeración actuais, debo dicir que non me parecen mal nin os ditados nin os exercicios memorísticos, sempre que estean complementados con outro tipo de actividades máis espontáneas e creativas. E sempre, desde logo, que, para ensinalos, non se empregue esa combativa caligrafía contra os demais dos coscorróns.
Prezada Carmen:
Xa vexo que es máis resistente ca min. Estou entregado ao ordenador, agás nese pequeno detalle das postais, e noutro máis decisivo. Escribo co teclado, pero sempre corrixo a man. Non sei se será porque teño unha letra diminuta e ilexible e escribir en Word súbeme a moral.
Da violencia física, xa sabes a famosa frase: Ollo por ollo e todo o mundo quedará cego.
Se tivese que basearme na miña experiencia, “coscorrón flojito” sería unha contradición nos termos.
Tamén pola miña experiencia: os coscorróns que te dás a ti mesmo, canto máis fortes, antes curan.
Fortes e agradecidas apertas
Querido profesor: A pesar de los adelantos informáticos, procuro escribir a mano cuando la ocasión me lo permite: disfruto con la práctica de la caligrafía y me bandeo mucho mejor que con el ordenador. Todavía sigo enviando postales por correo para dar salida a algunas de las muchas que recibo de las ONG, sin solicitarlas. Ya que el contacto personal nos está vetado, a los más allegados los felicito por teléfono.
No me considero practicante del castigo físico, más bien lo aborrezco, y sin embargo acudí alguna vez al coscorrón -lo confieso avergonzada-, sobre todo cuando encontraba a dos alumnos enzarzados en una pelea y no veía otra manera de separarlos.
Tiene gracia: este fin de semana salí a pasear con una de mis hijas. Por alguna razón salió a relucir el tema de los castigos y a mí se me ocurrió realizar en su cabeza una demostración de los coscorrones -flojitos- que me vi obligada a administrar en alguna ocasión. “¡Menos mal que eran flojitos…!” -exclamó guardando distancia.
Procuro poner en práctica la frase de Pessoa completándola con la tuya.
Un abrazo.
Prezada Magdalena:
Eu tamén teño esa experiencia coas cartas, ás que era moi afeccionado. Gustábame escribilas e recibilas. Probablemente, se as lese hoxe, avergonzaríanme. Creo que lles daba un toque demasiado filosófico, no mal sentido da palabra. Quizais os meus destinatarios estean encantados co cambio a un correo electrónico que, cando menos no meu caso, non me estimula a pedantería.
Apertas rianxeiras
Ver ahora una carta manuscrita ya es objeto de nostalgias. Hoy en día, querido profesor, el cartero es un personaje que ha perdido toda su influencia. Todavía recuerdo lo satisfactorio que era verlo llegar con el sobre del añorado ausente, y si pasaba de largo preguntabas con la voz necesitada de estímulo: ” ¿ No hay nada para mí ?
La palabra escrita a mano, es un elemento vivo que mantiene su capacidad para la magia, pero… La evolución manda , y lo que ha pasado es, ni más ni menos, lo que tenía que pasar, que entre todos la matamos y ella sola se murió.
Un abrazo, querido profesor, compartido como siempre.