Ignacio Castro. Os anxos non é seguro que existan, pero as sombras si, e estamos aí sempre. Poderíase dicir deste libro de Ramón Torrado, editado por Axóuxere, o que Carrère di de Limónov: por alucinante que pareza, non é ficción; este home existe, é unha persoa real que se pode coñecer. Todo o narrado en Torino ocorre hai poucos anos, entre Rianxo e Turín. E de certo xeito segue, como a banda musical que acompaña este traxecto existencial, pois dunha verdadeira viaxe nunca se volve. Se xa non é doado escribir sobre outro sen facelo en círculo, dende e sobre o fondo de si mesmo, menos aínda iso é posible cando o obxecto da nosa mirada ten as veas abertas e non se oculta a vida atronada do seu autor.

Ao reparar na portada deste libro, con esas miradas oblicuas dos catro personaxes protagonistas, xa podemos imaxinar que a curva, mesmo a que cabe na punta dun alfinete, ocupa o fío de Torino. Coma se a liña recta fose inmoral, a aproximación de Ramón ás cousas, dende os devanceiros ata a xente que se atopa camiño a Italia, é sempre matizada por unha trémula sensibilidade. Se cara ao final Torrado confesa o seu noxo pola velocidade, iso medraría dunha lentitude que sente que ten que demorarse na pel, no rostro irregular de cousas, humanos e lugares. Non correr é unha forma de non ferir o corpo que respira. E todo respira neste libro, dende os mortos que nunca se foron ata eses sitios insólitos desta Europa do sur.

Sufrimos así a cirurxía invasiva da viaxe, dun periplo cargado cun valor que raia o quixotesco. Foi dezasete anos atrás, pero parece que pasou onte. Certo, non hai tempo para o que nos marcou. Lembremos as iluminacións das vésperas. Pois ben, nunha viaxe solitaria e abertamente épica todo son vésperas. Mañá chegamos a Torino, lugar no que agarda o santo sudario; pasado partimos de volta. E as tormentas eléctricas nos Alpes, e a xente que baila derredor teu mentres sorrí. Así día tras día.

Nómades son os que están aferrados a unha rexión central que non cabe en ningún sitio. Tense dito que ao contacto coa morte as evidencias tremen, esvaécense. E os espectros da desaparición están moi presente neste libro, enchendo precisamente unha vida que linda co soño, coas sombras. Sombras non só na volta constante dos que se foron coma na incerteza cotiá, na posibilidade de non entender nada á volta dun recanto.

Desta proximidade coas pantasmas da imaxinación vén a obriga rosaliana de non deixar de soñar o día cos ollos abertos. A viveza das sombras, que Torrado recibe de Rosalía ou Manuel Antonio, tamén da súa encantada vivencia natal, dálle un aire onírico a toda esta narración. Porén a diferencia entre ficción e realidade sempre é dubidosa.

Maldito nostálxico, di Torrado de si mesmo, ao magoarse coa dor intensa do perdido. Se a segunda persoa é constante, polo menos na primeira parte deste libro, é por ese estrañamento central. Desta rareza natal vén en Torrado o gusto pola tradución. Certo, a primeira tarefa do estranxeiro en todas partes é traducir a unha lingua compartida esa corrente de sombras e rumores nativos.

Decotío, o protagonista fala co outro de si mesmo: “Eu, a túa sombra, quérote, a pesar dos teus defectos”. Á contra da actual obsesión pola identidade, o Eu é o dobre  sombrizo da nosa soidade, dunha existencia que roza sempre o soño da inexistencia. Se despois, como veu Jorge Sacido, esa segunda persoa narrativa case desaparece ao chegar a Italia, pode ser porque entón o santo sudario que nos separa de nós pode esvaecerse na elegante intensidade da cultura italiana. Torrado non ten reparos en afirmar que a calor da humanidade en Italia é incomparable coa muda eficacia empresarial dos franceses.

A peregrinación por esta Europa meridional é a crónica dun sentimental perdido entre os desertos do automatismo, as facianas que non miran, unha calor asfixiante, autoestradas ciclópeas e prezos astronómicos. O  libro de Torrado non deixa de falar, como dicía Sokurov en Nai e fillo, da maldición que se deriva do feito de medrar cun amor natal que o envolveu todo. Isto faino a un feble, presa fácil dun universo arrefriado pola alta definición. A orixe encantada desta narración, ese enxoiado rosario de pais, irmá e devanceiros en Araño, é a garantía dun fío inicial de infelicidade. Supoñemos que se escribe para darlle musculatura a un corazón que vai demasiado por diante da cabeza. Os mellores desexos para esta aventura que segue hoxe, a través do labirinto actual. Quen se atreveu a facer Torino non deixará de estar armado para outros minotauros.