Arredor da morte

765796Fidel Vidal. Arredor da morte ou a morte arredor? Nesta longa tempada cando alguén falece sentimos a curiosidade de saber se foi a causa da Covid. Como se as demais importaran menos ou non estivesen de actualidade. En certas ocasións Isaac Díaz Pardo dicía que lle gustaría morrer fusilado. Sen minusvalorar a efeméride patriota, pola miña banda, participando do ecoloxismo e esquecendo a San Mamés, eu anhelaba ser comesto polos leóns como os primeiros cristiáns no circo romano. Un xeito de acadar un privilexiado posto no santoral. Hai quen desexa, como unha regalía, morrer na cama sen decatarse, deitarse e non acordar. Abondan os que non pensan na morte como algo que lles vai suceder, que nos vai suceder. Unha boa defensa contra a angustia, porque pensar en algo tan transcendente pode envolvernos nunha obsesión nada recomendable.

Nesta ocasión o que nos trae aquí son aquelas maneiras disparatadas de morrer, digo disparatadas ou disparates, como unha escolla a eito, sabendo que ao final a meta vai coincidir no esencial. Non é o mesmo, ou non ten a mesma repercusión social e xornalística, que a vida remate esmagada polo propio tractor ou dunha sobredose, como non é igual ser atropelado por un camión do lixo que por un mercedes último modelo. Tampouco dan titulares semellantes unha morte aos vinte que aos setenta anos. Tratándose dos máis vellos -lembremos a pouco afortunada frase “morreu no seu tempo”- aí si en algo podemos estar de acordo, sempre e cando acordemos que calquera morte, sexa na idade que sexa, é unha morte a destempo.

Todos morremos a destempo porque non existe un tempo para finar. Unha certeza corroborada polos inventos que marcan a duración, as horas dun reloxo ou os días do calendario. Estes si proclaman a maior ou menor importancia dun falecemento, do que durou unha vida. A última data. Porque non dá o mesmo morrer na hora de xantar que nas horas de oficina e non digamos se a cousa acontece en días sinalados, poñamos no Nadal ou durante as festas parroquiais. Aínda que non o pareza tampouco ten o mesmo valor rematar con noventa que con cen anos. A un centenario sácano nos xornais rodeado de fillos e netos e fanlle unha festa especial.

Un meu tío -esposo e pai un chisco descoidado-, cumpridos os 90 en boa forma, estaba disposto a botar outra década neste cativo mundo e celebrar os 100 anos xustos. De aí en diante o que Deus quixer. O destino ou a raia da vida quixo que esta rematase despois dos 99 mais sen lograr o centenario. Só lle faltaban vinte e nove días, nin un mes, para festexar o acontecemento. Os seus fillos, particularmente a miña curmá, choraba polo defunto de seu pai non tanto, penso eu, pola morte do mesmo senón pola desgraza de non ver satisfeita a gran ilusión do finado. “Pobre papá, non lle faltaba nin tan sequera un mes”.

9 comentarios en “Arredor da morte

  1. Apreciado Fidel:
    Estoy de acuerdo sobre lo que dices del drama griego. Las plañideras surgen, como bien sabes, debido a un tabú que prohibía a las familias llorar en público. Recuerdo, era yo una adolescente, que se lloraba a “lágrima viva” en los entierros, cuando moría alguien. Con el transcurso de los años, las gentes dejaron de montar aquellos espectáculos; porque lo eran, ya que allí acababan llorando todos los que formaban el acompañamiento del finado. Al final salías de aquellos actos, con los ojos hinchados, porque si los familiares no lloraban, las gentes que habían acudido al sepelio, eran las encargadas de comentar: “Xa viste, non votaron unha bágoa”. No llorar, de cara al pueblo, era un signo de que el finado no había importado mucho a la la familia.
    Y sobre los adelantos que disponemos, ya no mueres en casa. Generalmente lo hacen en los hospitales, como bien dices
    Y lo de poner una placa, no creo se cubrieran las paredes con muchas celebridades. Abundan muchos personajes, pero con poco contenido.
    Agradezco tu respuesta.

    Un cariñoso abrazo.

  2. Querido Fidel
    Creo que tu reflexión viene a poner de manifiesto el sinsentido de vivir la vida como duración que retrasa la muerte, es decir el “aburrimiento” de chronos frente a la posibilidad de ser receptivos a Aión, de agarrar por la pelambrera a Kayros, de estar atentos al momento adecuado, no sólo en la perspectiva felicitaria, sino, sobre todo, en la posición ética en sentido amplio, ese que acoge incluso la posibilidad de aceptar que la muerte pueda adelantarse cuando tal riesgo vale la pena, cuando el amor es más fuerte que la muerte.
    Solemos considerar como misterio (o como no misterio en absoluto), lo que haya tras la muerte. ¿Aniquilación o no? La respuesta supone, sea cual sea, una creencia. Y abundan los libros sobre experiencias cercanas a la muerte, pero que propiamente no dicen nada de ella, porque son relatos de vivos, o de supervivientes si se prefiere.
    Y, sin embargo, lo milagroso no es que seamos aniquilados o pasemos, como algunos creemos, a otra realidad atemporal, la de Dios. Lo realmente misterioso, milagroso en el sentido de “mirabilia” al que aludía Le Goff, es el hecho tan cotidiano de que, en cada uno de nosotros, un algo pueda auto-reconocerse como un alguien, elproblema de la consciencia en sentido fuerte. Lo increíblemente portentoso es que de una célula surja un ser singular, único en toda la historia del universo, que se piense a sí mismo y a lo que le rodea, haciendo factible esa bella perspectiva de François Cheng: “Parece como si el Universo hubiera esperado al hombre para ser dicho”.
    Un gran abrazo
    Javier

    1. Comezas coa motoloxía, con Aión, Chronos e Kairós, quer dicir, do tempo en si, do calendario e da mellor ocasión para morrer. Amor e morte. Amor-te. O amor máis forte que a morte. Fermosa expresion para un namorado. Sempre aprendo contigo, meu querido e admirado Javier, e as túas reflexións póñenme a proba, sobre todo cando sabes das miñas limitacións, en especial referentes a esa “realidade atemporal” sinalada como Deus. Neste caso un Deus que o é polo feito de ser nomeado, como todo o Universo, e aí estou con F. Cheng -aínda sendo consciente de que o Universo non agardou por ninguén-, polo feito se “ser dito”. O feito de ser non dá necesariamente certificado de existencia.
      Unha forte aperta co meu agradecemento.

  3. Fidel:
    Después de tu variada reflexión sobre la muerte, una ya no sabría como querría morirse porque el abanico que nos muestras, es inmenso. De joven apenas pensabas en ello, pero la campana de la iglesia del pueblo, te lo recordaba con su tañer de tristeza, cuando se trataba de una defunción.
    Hoy, con los años, no es miedo precisamente a la muerte, sino respeto a lo que pueda pasar en el más allá. Una es creyente y me preocupa a donde iremos a parar, según nuestras obras, en esa otra vida. Y aunque una ha sufrido lo suyo aquí… No sabes lo que El SEÑOR te tiene reservado al otro lado. Él me consta que será misericordioso con todos y nos reservará algún lugar que no se sufra mucho, porque si encima has pasado un infierno aquí…
    Mi deseo es morir como mi MADRE, sin dolor. Con una muerte dulce, como ella deseó siempre. Y rodeada de aquellos a quienes quiero; como son mis queridas hijas y nietos. Una muerte dulce, serena. Como la que ella ha tenido a sus 102 años. No pido más.
    Por tu “Arrededor da morte” recuerdo, no hace mucho, que en un entierro por la muerte de la madre de una chica, una señora acercándose a la hija de la finada le dijo: “sinto moito”. La chica, sin pensarlo dos veces, le respondió: “foise, no seu tempo”, y siguió sin pararse siquiera, con quien le había dado el pésame.
    Hoy ya no se llora como antes en los entierros. Y, en cierto modo, me parece bien. Llorar, mejor en la intimidad, si ello es posible.
    Tienes razón al decir que cualquier muerte, sea a la edad que sea, es una muerte a destiempo. Aun así, no lo hagamos en Navidad o fiestas importantes, porque no nos lo agradecerían… Ni siquiera la familia.
    Siento no compartir lo que Moliére decía respecto a la muerte, por muy remedio que esta sea.
    Un abrazo cariñoso, desde Palmeira.

    1. O drama grego, Naty, o comezo do teatro, disque arrancou coa morte, coas choromiqueiras contratadas para despedir o defunto. Antes nacíase e morríase nas casas, hoxe faise maiormente nun hospital. Mesmo hai casas que teñen placa onde naceu ou morreu un personxe de sona. Os hospitais deberían reservar unha parede enteira para ir colocando as celebridades dignas de apareceren no seu muro. Non deixa de ser unha idea, unha mala idea, seino. Vai para Palmeira unha garimosa aperta.

  4. Magnífica a túa reflexión encol do asunto que máis me inquietou durante case toda a miña xunventude, un “escándalo” que no era quen de comprender e que me tiña aterrorizado. Cando vin o título, pensei que ías facer un comentario sobre un vello libro dese “traidor”, como o consideran certos sectores nacionalistas, chamado García-Sabell, “Paseo arredor da morte” (1999), que se volveu reeditar fai uns días. Non é así, e alegrame que escribiras un texto curto pero esclarecedor sobre o temible anxo da morte. Saúdos cordiais, prezado Fidel.

    1. Saúdos cordiais, querido amigo Gonzalo. Moitas grazas polas túas verbas. Sei que se reeditou a “Paseata” de García-Sabell, obra que non lin, pero polas reseñas seica vai do home como “ser para a morte” de Heidegger, e outros aspectos menos filosóficos e máis psicolóxicos cun toque “galego”. A miña achega sobre a morte non pretendeu altura ningunha para quedar no máis prosaico do asunto.
      Sabías que G-S, foi nombrado senador real nas Constituintes despois de que tres persoeiros decliraran antes a invitación da Casa Real? Confesoumo un dos propostos, non sei se para afear a servidume de G-S. Forte aperta.

  5. Bos días, querido Fidel:

    Bo tema o de hoxe. A morte.

    Sabes qué decía “Moliére” dela? ” La muerte es el remedio de todos los males; pero no debemos echar mano de éste hasta última hora”.
    E que che parece aquela tan recurrente que utilizamos cando dicimos da persoa que morre, ” ¡ A bondade non é deste mundo !”

    Ai, que peniña! xa IBAMOS indo cara un terrible ABISMO.

    Castos biquiños, noso Fidel.

    1. Bo día, querida Magdalena: Hai vivos que desexarían ver o que sucede unha vez traspasada a raia. Sen deixar de ser unha anécdota, esta que segue contouma unha das “vítimas” do seu pai, un chisco malvado. Este, viúvo e enfermo, negábase a facer testamento que sería dirixido a dúas fillas e un fillo. Preguntándolles por que, respondeu: “Desde onde estea gustariame ver como vos pelexades polo reparto da herdanza”. Modelo de pai. Viva o espectáculo! Castos bicos.
      TERMO da MORTE

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *