Alberto Piñeiro. Cando regresamos á cabana celebramos con ron e unha partida de dominó o feito de ter atopado a pousada La Fortaleza. E pensei para min no distintas que deberon ser as noites que Humboldt pasou naquel “río de esquíos”, que é o que significa “Caripe” en lingua chaima, mentres divagaba sobre as conversas que había ter co inseparable Aimé Bonpland, naturalista e médico francés co que completaría a súa aventura polo continente americano no ano 1804.

Tan inmerso estaba nos meus pensamentos que debo recoñecer que non gañei ningunha das moitas partidas de dominó que xogamos; porén, en ningún momento perdín de vista o ron, polo que as derrotas foron ben levadeiras.

Ao día seguinte erguémonos co sol. Non tanto porque madrugásemos, senón porque, debido á orografía, o astro rei tardou máis do acostumado en aparecer polo horizonte cercano das montañas do leste. De présa almorzamos café con leite e arepas con queixo llanero, cargamos o xusto e subimos en automóbil ata o Monumento Natural El Guácharo, a só catro kilómetros de Caripe.

Situado a unha altitude superior aos mil metros sobre o nivel do mar, ao chegar case á entrada da cova atopamos o Museo Humboldt, onde puidemos coñecer polo miúdo as características do monumento, cuxa profundidade supera os dez kilómetros de lonxitude, dos que só pouco máis dunha décima parte son de libre acceso para os turistas. Tamén grazas á exposición permanente soubemos algo máis dos paxaros que habitan a escuridade e que lle dan nome ao lugar, os guácharos, unha ave de cor marrón, de medio metro de longo e arredor de noventa centímetros de envergadura que se orienta no interior das galerías mediante a ecolocalización, o mesmo sistema que utiliza de noite cando, a partir das seis e media do serán, abandona en bandadas de milleiros de individuos a súa gorida na procura de alimento, nun espectáculo inefable que ten lugar todos os días do ano.

Outra das cousas que fixemos no museo foi trocar o noso calzado por unhas botas de goma máis axeitadas, coas que, a través dun curto vieiro húmido e estreito, camiñamos ata a magnífica entrada. Un pouco antes, á esquerda do sendeiro, un soneto de Féxil Antonio Calderón animaba o visitante a internarse na sonora escuridade:

¡Salud, quien quiera que tú seas, viajero!

¿Eres acaso de región extraña?

Yo soy la maravilla del sendero

que resiste en su dorso la montaña.

¿Te amedrenta el negror frío y severo?

Yo no guardo en mi seno la alimaña,

ni el hirsuto león ni el lobo fiero

ni el ángel infernal que el alma empaña.

Penetra sin temblar hasta mi fondo,

en donde el alma del silencio escondo,

y aunque el misterio el corazón te asombre,

¡haz como Humboldt, el barón valiente,

que en mis entrañas esculpió su nombre

y con mis linfas se signó en la frente!

Se a algún mediocre e covarde explorador lle xurdise un certo temor no preludio do acceso a aquel “negror frío y severo”, de seguro que coas palabras de Félix Antonio Calderón gravadas en pedra se lle diluían todas as dúbidas.  E non digo que eu fose ter medo, pero certamente a lectura do soneto tranquilizoume, porque xa estaba facendo acordanza da lenda do Pico Sacro, a que fala de que os discípulos de Santiago foron instruídos a ergueren un sepulcro na montaña, pero un dragón que gardaba a entrada truncoulles os plans…

Afortunadamente para os crédulos (que non é o meu caso, por suposto), na porta da galería non habitaba ningún monstro. E aínda que Maxi Olariaga me comentase trala viaxe, nunha fotografía que subín á miña páxina de Facebook, que a entrada se parecía á da cova do Fonforrón, eu creo que a gorxa do mar de Porto do Son dá moito máis medo… para os que teñan medo, insisto, non para min…

Conducidos por unha guía local, camiñamos en grupo collidos da man unhas ducias de metros, e aínda non se escoitaba o máis mínimo indicio da presenza dos guácharos, pero xa apreciabamos como as plantas non eran quen de medrar máis alá duns poucos centímetros, afogadas pola ausencia do sol. Baixo aquela bóveda que semellaba ter saído do enxeño dalgún Barceló do cosmos ou da natureza, só coa lámpada da guía acesa, mirabamos con pasmo a sombra das estalactitas e as estalagmitas, e imaxinabamos que debuxaban as figuras que a guía describía, e non foi pouco o que tiven que imaxinar… Onde ela vía unha virxe, eu vía unha sombra de estalagmita… Onde ela observaba unha vella, eu vía unha sombra de estalagmita… Onde ela desvelaba a presenza da gorxa dun xigante, eu vía claramente a boca do dragón que custodia a entrada da caverna do Pico Sacro…