Gonzalo Trasbach. Sentado na d’O Beiro, Lato Saltamuros de Corea mira e escoita como na televisión, tal coma nun galiñeiro, discuten sobre a candente noticia da espionaxe aos independentistas cataláns e incluso ao goberno de España. E ao mesmo tempo pensaba para si mesmo: <Nós tamén fomos espiados…>. Nese intre entrou no bar Venancio o Ruso de A Feosa, que sentou na cadeira do lado e soltou de medio lado: <Estás só?>. <Non. Estaba recordando, estaba cos meus recordos…>, intentou dicir o de Corea, mais o Ruso cortouno cun <e logo que recordabas?>. <Se me deixas explícocho nun minuto. Lembraba que cando era estudante tamén nós fomos espiados…>. <A quen espiaron, quen e por que?>, lanzou rapidamente esta triple pregunta o veciño de A Feosa. Dado que veu como engurraba o cello Lato, calou e dixo: <De acordo>.

<Cando nós fomos espiados, como sabes, non había móbiles. Pero fomos espiados cando pertenciamos ao CU. E non nos espiou a Brigada Político Social do réxime franquista. Non. A nós espiounos, sen que o soubésemos nun principio, un comisario político do noso mesmo partido chamado Charli Bruso Barcos, que naqueles afastados días era un pequecho, taciturno e gordecho estudante da Facultade de Económicas, no sector norte do Campus compostelán.

<Que coño é iso do CU, Corea!>, exclamou enfurruñado o Ruso. <Era o que chamabamos comité universitario, non era o mesmo ca o Central. O noso era máis pequeno e tamén un pouco irrelevante>, aclaroulle o Lato. Venancio mirouno por enriba e espetoulle: <E que coño lle ía espiar ese comisario político a unha gandallada de estudantiños coma erades vós? E outra cousa, porque lle chamabades Bruso, se iso non parece ser un apelido?>.

Foi entón cando Saltamuros, alcume co que o bautizou a súa propia nai porque andaba por enriba de muros e arredores e case sempre caía, polo que logo tiña que ir rescatalo, volveu coller o fío do seu relato e dixo: <Vixiaba se conspirabamos contra os xefiños, aos que servía con fidelidade, por iso tamén era recoñecido coma Control. Axexaba se saiamos de noite. Se baixabamos a Viacambre a tomar copas e a ligar. Se nos emborrachabamos, se iamos bailar ás discotecas, se levabamos as mozas aos pisos, se nos deitabamos con elas. Estas cousas. Unha vez, un do seu mesmo piso pillouno mirando pola pechadura da habitación e colleu un puñado de area e guindoullo pola abertura. Ao día seguinte, levaba un parche no ollo. E o seu apelido non era auténtico, pois puxéronllo os compañeiros, porque sempre andaba cun bruzo a facer que limpaba o corredor do piso para escoitar de que falaban os outros nas habitacións>.

<O do ollo, estívolle ben, por axexón!>, enfatizou Venancio. <E se vos cachaba nalgunha allada, que vos pasaba?>, indagou o Ruso. <Primeiro abríannos un expediente e despois, segundo se comprobaban e confirmaban os feitos, multábannos. Había un procedemento: Charli BB chivábase a un curmán que tiña chamado Anxo In The Dark Side. Este analizaba a cousa e despois pasáballe a proposta de sanción a don Moncho de Samil, familiar de dona Karina, tamén coñecido coma o Súper, que executaba ou sobreseía, segundo a contrastación das acusacións. Ás veces, a contía da multa chegaba ás 25 pesetas!>.

<Bababá…Iso non é nada!>, exclamou. <Coño, Ruso! Daquela eran moitos cartos. Quen che vería a ti se non puideses tomar as cuncas durante unha semana! Iso era o que nos pasaba. Andabamos Franco arriba e Franco abaixo, pero sen entrar nin n’O 42 nin no Ourense>. <E por que se chamaba In The…como se diga iso?>. <Pois porque sempre ía de gafas escuras, tanto de día coma de noite. Era misterioso e con auréola de sinistro. Non sabiamos como miraba>.

O Ruso comparou a BB con Paesa, o espía que descubriu o paradeiro de Luis Roldán, sobre o que comentou <lástima de non pillar un quiñón do pastón que rapiñou ese fideputa!>. Mais o Lato quitoulle ferro á comparación e continuou co seu relato: <Non era tan bo, nin tan rápido coma ese que nomeaches, pero era eficaz facendo o seu traballo gratuitamente. Mais non sempre se saíu coa súa. Houbo unha vez que o toleamos. Viunos marchar de Santiago. Iamos tres nun Dous Cabalos e partiamos camiño de Coimbra, en Portugal>. <Pensas que non o sei!>, protestou molesto coa puntualización o de A Feosa. <Digo que o toleamos porque nunca soubo onde nos dirixiamos, nin que iamos facer. Tíñannos encargado mercar un novo ciclostil para imprimir mellor e máis rápido os panfletos. Na cidade lusa leváronnos a un meeting de Álvaro Cunhal. Choramos ateigados de emoción. E “enganchamos unha chispa de viño de róncalle…”. E despois durmímola no coche. Cando chegamos de volta a Santiago, na Porta Faxeira estaba cravado coma un garda de tráfico o BB agardando por nós>.

<Sabes unha cousa, Ruso?>. <Non, dime>. <Este chaval recórdame á historia que me contou unha amiga de Palmeira chamada Magdalena. Cando ela e o seu home, que era carpinteiro, traballaban en Andorra, tiña o marido desta un compañeiro portugués que sempre estaba cantando Grândola Vila Morena, a canción da Revoluçao dos Caraveis, e que lles falou dunha anécdota sobre Oliveira de Salazar. Segundo o luso, o ditador castigou aos solteiros cun imposto porque había moitos e era necesario procrear para o Estado. Cando lle cobraron o imposto a un home que descoñecía tal penalización, foi saber a que se debía aquela multa. Dixéronlle que era por estar solteiro. Cando o home replicou que o señor Oliveira tamén era solteiro, contestáronlle que non, que o señor presidente estaba casado coa naçon. E entón este exclamou: “Ah! Eu sabía que foder fodíaa, o que non sabía era que estaba casado con ela!>.

<E dime, Lato, cal é o parecido do voso comisario espía co deste home portugués?>. E o de Corea retrucoulle: <Pois en que… Nós sabiamos que este fodía en nós canto podía, mais o que descoñeciamos era que tamén estaba casado co partido>. Afirmou coa cabeza e riu.